💡 یک قدم به سمت کاربرد عینی مدل زبانی با RAG, CAG, KAG یا Fine Tuning
💡 یک قدم به سمت کاربرد عینی مدل زبانی با RAG, CAG, KAG یا Fine Tuning
سال ۱۴۰۳ هم تموم شد و مثل ۲ سال قبلترش، روز و ساعتی نبود که هوشمصنوعی خصوصا از نوع مولدش از متن و تیتر اخبار بیوفته 😉 حالا اگر تا به امروز فقط باهاش چت کردین، یا همون چت رو با API انجام دادین، دیگه ۱۴۰۴ سالیه که خوبه از حاشیه به متن بیاریدش و «اگر و اگر ارزش افزودهای به محصولتون اضافه میکنه»، به شکل جدیتری ازش استفاده کنین. حالا این یعنی چی؟ مگه چت کردن چشه؟
در حالت عادی، یه مدل زبانی از چند میلیارد تا چندصد میلیارد پارامتر آموزش میبینه، بلده به زبونهای مختلف حرف بزنه و جملاتی عاقلانه تا ابلهانه سرهم کنه. بلده دستور پخت سوشی تا قرمهسبزی بده و برای دلدردتون چایینبات تجویز کنه، ولی اینکه بالانس حساب آقای جمالی چقدره یا آییننامههای داخلی شرکتی که ما توش کار میکنیم یعنی کامپیوتراندیشان عصر نوین پاسارگاد با مدیریت آقای موکتپور رو که بلد نیست! پس باید راهی یاد بگیریم که مزخرفاتی که بلده رو با مزخرفات خودمون بیامیزیم و مزخرفات ترکیبی تولید کنیم. پس یه نگاه کلی به RAG، CAG, KAG و Fine Tuning بندازیم تا اگر مشتری داشت ادامهاش بدیم…
✅ مفهوم و کاربرد RAG یا Retrieval-Augmented Generation چیه؟
کار RAG اینه که دادههای مدل رو با دیتای ما تکمیل کنه؛ یعنی موقع جواب دادن به سؤال، میره از یه دیتابیس یا منبع خارجی (که عموما به صورت Vector database ذخیره میکنیم) اطلاعات جدید رو میگیره و بعد جواب میده. اینجوری دیگه همیشه اطلاعات سیستم خودمون رو در کنار قابلیتهای مدل اصلی داریم. این اطلاعات رو میتونیم نهایتا به شکل ساختارمند و مشخص (مثلا یه آبجکت یا یه ساختار JSON مشخص) برگردونیم، یا باهاش جمله بسازیم و مثل یه محاوره انسانی برگردونیمش.
چرا لازمه ازش استفاده کنیم؟
- اطلاعات بهروز و دقیقتر
- کاهش خطا و توهم در جوابهای مدل
- جوابهای دقیق و مبتنی بر داده واقعی
✅ مفهوم و کاربرد KAG یا Knowledge-Augmented Generation چیه؟
کاربرد و مفهموم KAG یه مرحله پیشرفتهتر از RAG هست که از گرافهای دانش ساختاریافته استفاده میکنه. یعنی علاوه بر دادههای معمولی، دادهها رو بهصورت ساختاریافته (مثل گراف دانش) به مدل میده و مدل میتونه از طریق این ساختارها منطق و استدلال چندمرحلهای انجام بده. (توی RAG کوئری داریم ولی اینجا گراف دانش)
چرا لازمه ازش استفاده کنیم؟
- افزایش دقت در حوزههای تخصصی
- استدلال چندمرحلهای و منطقی
- رعایت قوانین و مقررات مشخص (مثل حوزههای پزشکی و حقوقی)
✅ مفهوم و کاربرد CAG یا Cache-Augmented Generation چیه؟
مفهوم CAG یه جورایی نسخه سریعتر و سادهتر از RAG هست. توی CAG، دانش ثابت (مثل دفترچههای راهنما) از قبل تو حافظه (Cache) بارگذاری میشه و موقع جواب دادن لازم نیست هر بار اطلاعات رو از بیرون بگیره.
چرا لازمه ازش استفاده کنیم؟
- جوابهای سریعتر
- ساختار سادهتر و هزینه کمتر
- ثبات و یکپارچگی جوابها
✅ مفهوم و کاربر Fine Tuning (تنظیم دقیق) دیگه؟
یه سری دادههای محدود و مشخص رو به یه مدل زبانی که خیلی چیزا بلده، ولی دقیقاً کاری که میخوای رو درست انجام نمیده. اینجا میای از Fine Tuning استفاده میکنی؛ یعنی یه سری داده خاص خودمون رو میدیم بهش که یاد بگیره دقیقاً طبق اون چیزی که میخوایم جواب بده. از RAG خیلی سادهتر و ابتداییتره.
چرا لازمه ازش استفاده کنیم؟
- بهبود دقت مدل توی یه وظیفه خاص
- سفارشی کردن مدل برای کسبوکار یا حوزه خاص خودمون
- کاهش هزینهها (چون نیازی به آموزش یه مدل عظیم از صفر نداریم)
📎 طی ماههای پیش رو، SQL Server 2025 قابلیتهایی ارائه خواهد کرد که کارهای RAG و CAG و KAG رو بتونیم انجام بدیم. یعنی به جای استفاده از Vector Databaseها که الان ازشون برای RAG کمک میگیریم، میتونیم مستقیم از خود SQL Server کمک بگیریم. البته چون هنوز قابلیت vector اش رونمایی عمومی نشده، نمیشه قضاوت کرد که در مقایسه با نمونههای پرشمار VectorDBها چه جایگاهی داره.
مثل همیشه: 💬⚙️😉